BİLGİSAYARLARIN TARİHİ
Neden bilgisayar değil de bilgisayarlar diye düşünecek olursak; Masaüstüsünden neler nelerine :)
İçindekiler
- Bilgisayar Nedir?
- Bilgisayarların Tarihi: Retrospektif
- Sonuç
Tarih turuna başlamadan önce, yazının sonundaki fotoğraf da bilgisayar :)
Neymiş bu bilgisayar bir ona bakalım;
Bilgisayar Nedir?
En basit tanımıyla bilgisayar, karşılaştırma ve hesaplama yapan bir makinedir. Bu açıdan abaküs ve hesap makinesi, bilgisayarın ilk formları olarak kabul edilebilir. Genel olarak bilgisayar; bilgiyi belirli bir ortamdan alan, bu girdiyi kimi mantık ve matematik yollarla işleyen ve ortama çıktı üreten bir araçtır. Daha spesifik olarak, modern bir bilgisayar; bilgiyi girdi olarak alan, bunu bir program vasıtasıyla işleyen ve bu bilgiyi birçok aygıta çıktı olarak veren fiziksel bir aygıttır.
Bilgisayar, eğlence ya da e-posta için değil, sayıları kısaltan ciddi bir krizi çözme ihtiyacından doğdu. 1880'e gelindiğinde, ABD nüfusu o kadar büyüdü ki, ABD Nüfus Sayımı sonuçlarını tablo haline getirmek yedi yıldan fazla sürdü. Hükümet, tüm odaları kaplayan delikli kart tabanlı bilgisayarların ortaya çıkmasına neden olarak, işi bitirmenin daha hızlı bir yolunu aradı.
Bugün, akıllı telefonlarımızda bu ilk modellerde bulunandan daha fazla bilgi işlem gücü taşıyoruz. Aşağıdaki kısa bilgi işlem geçmişi; Bilgisayarların mütevazı başlangıçlarından günümüzün İnternet’te gezinen, oyun oynayan ve multimedya akışı yapan makinelerine nasıl evrimleştiğinin bir zaman çizelgesidir.
Bilgisayarların Tarihi: Retrospektif
M.Ö. 2400: Bilgisayarın atası olarak kabul edebileceğimiz abaküs ilk kez M.Ö. 2400’lü yıllarda Çin’de geliştirilmiş, sonraları denizaşırı ticaret yapan tüccarlar tarafından batıya yayılmıştır.
1642: Pascal abimiz, ilk hesap makinesi olarak kabul edilen Pascalline’i icat etmiştir.
1671: Alman matematikçi Gottfried Wilhelm Leibniz, Pascal abimizin1642 yılında hazırladığı hesaplayıcının fonksiyonlarını daha da artırarak, toplama ve çıkarma işlemlerinin yanı sıra bölme, çarpma ve karekök alma işlemlerini de yapabilen Leibniz Çarkı adlı aygıtı icat etti.
1801: Fransa’da Joseph Marie Jacquard, kumaş tasarımlarını otomatik olarak dokumak için delikli ahşap kartlar kullanan bir dokuma tezgahı icat etti. İlk bilgisayarlar, benzer delikli kartlar kullanırdı.
1822: İngiliz matematikçi Charles Babbage, sayı tablolarını hesaplayabilecek buharla çalışan bir hesaplama makinesi tasarladı. İngiliz hükümeti tarafından finanse edilen proje başarısızlık olarak nitelendirildi. Ancak bir asırdan fazla bir süre sonra, dünyanın ilk bilgisayarı aslında yapıldı.
1890: Herman Hollerith, 1880 nüfus sayımını hesaplamak için bir delikli kart sistemi tasarladı ve görevi sadece üç yılda tamamladı ve hükümet 5 milyon dolar tasarruf etti. Nihayetinde IBM olacak bir şirketin ayak sesleri duyuldu. Alttaki makine, sınıflandırma kutulu Hollerith tablolama makinesinin replikası. Fotoğraftaki bir diğer parça tasnif kutusu, tabulatörün bir tamamlayıcısı olarak görev yapıyor ve tabulatör tarafından kontrol ediliyordu. Bağımsız bir makine olan “sıralayıcı” daha sonraki bir gelişmeydi.
Bu ise Hollerith Delikli Kart;
1936: Alan Turing, daha sonra Turing makinesi olarak adlandırılan ve hesaplanabilen her şeyi hesaplayabilen evrensel bir makine fikrini sundu. Modern bilgisayarın ana konsepti onun fikirlerine dayanıyordu. Bu fikri çığır açan “On Computable Numbers” adlı makalesinde öneriyordu.
1937: Iowa Eyalet Üniversitesi’nde fizik ve matematik profesörü olan J.V. Atanasoff, ilk bilgisayarı dişliler, kamlar, kayışlar veya miller olmadan inşa etmeye çalışır.
1939: Hewlett-Packard, Bilgisayar Tarihi Müzesi’ne göre, David Packard ve Bill Hewlett tarafından Palo Alto, California’da bir garajda kuruldu. Şirketin ilk müşterilerinden biri, Fantasia animasyon filminde kullanılmak üzere sekiz adet Model 200B ses osilatörü (her biri 71,50 ABD Doları) satın alan Walt Disney Studios’un baş ses mühendisi Bud Hawkins’ti. HP’nin ilk tam çalışma yılı olan 1939'un sonunda karı, 5369 $ ‘lık gelirle net 1563 $ idi. İşte o Model 200 serisi;
1939'un kasım ayında, 1937 senesinde girişim yapan Atanasoff hocamız lisansüstü öğrencisi Clifford Berry’nin yardımıyla, 29 denklemi aynı anda çözebilen Atanasoff-Berry Bilgisayarı’nın prototipini yaptı. Bu, bir bilgisayarın bilgileri ana belleğine ilk kez depolayabildiğini gösteriyordu. Alttaki fotoğraf ise 1997 senesinden bir replikası.
1943-44: İki Pennsylvania Üniversitesi profesörü, John Mauchly ve J. Presper Eckert, “Electronic Numerical Integrator and Computer” (Elektronik Sayısal Entegratör ve Hesaplayıcı - ENIAC)’ı oluşturdu. Dijital bilgisayarların büyük babası olarak kabul edilen bu bilgisayar, 167m² bir odayı dolduruyordu ve 30 tondu.
1946: Mauchly ve Presper, Pennsylvania Üniversitesi’nden ayrıldı. İş ve hükümet uygulamaları için ilk ticari bilgisayar olan UNIVAC’ı kurmak için Nüfus Sayım Bürosu’ndan fon aldı. UNIVAC I operatör konsolunun görünümü;
1947: Bell Laboratuvarlarından William Shockley, John Bardeen ve Walter Brattain transistörü icat etti. Katı malzemelerle elektrik anahtarının nasıl yapılacağını ve vakuma gerek olmadığını keşfettiler. İlk çalışan transistörün bir kopyası, nokta temaslı bir transistör;
1952: Geliştirme sırasında Savunma Hesaplayıcı olarak bilinen “IBM 701 Electronic Data Processing Machine” (Elektronik Veri İşleme Makinesi), IBM’in ilk ticari bilimsel bilgisayarı ve 29 Nisan 1952’de kamuoyuna duyurulan ilk seri üretim ana bilgisayarıydı. Jerrier Haddad ve Nathaniel Rochester tarafından icat edildi ve geliştirildi. IBM 701 operatör konsolu;
1958: Jack Kilby ve Robert Noyce, bilgisayar çipi olarak bilinen entegre devreyi açıkladı. Kilby, çalışmasıyla 2000 yılında Nobel Fizik Ödülü’ne layık görüldü. Jack Kilby’nin orijinal entegre devresi;
1964: Douglas Engelbart, bir fare ve bir grafik kullanıcı arabirimi (GUI) ile modern bilgisayarın bir prototipini gösterdi. Bu, bilgisayarın bilim adamları ve matematikçiler için özel bir makineden genel halk için daha erişilebilir olan teknolojiye evrimini işaret ediyor. Engelbart’ın eskizlerinden Bill English tarafından tasarlanan, Engelbart’ın bir bilgisayar faresi prototipi;
1970: Yeni oluşturulan Intel, ilk Dinamik Erişim Belleği (DRAM) yongası olan Intel 1103'ü tanıttı.
1971: Alan Shugart, verilerin bilgisayarlar arasında paylaşılmasına izin veren “floppy disk(disket)” i icat eden bir IBM mühendisleri ekibine liderlik ediyor. 1960'ların sonunda geliştirilen ilk ticari disketler, 1971'de IBM ürünlerinin bir bileşeni olarak ticari hale geldiler ve daha sonra ayrı olarak satıldılar.
1973: Xerox araştırma ekibinin bir üyesi olan Robert Metcalfe, birden çok bilgisayarı ve diğer donanımı bağlamak için Ethernet geliştirdi. İki bilgisayar yalnızca bir bağlantı yapabilir, beşi 10 bağlantı yapabilir ve on ikisi 66 bağlantı yapabilir.
1974-77: Scelbi & Mark-8 Altair, IBM 5100, Radio Shack’in TRS-80'i — “Trash 80” olarak bilinen — ve Commodore PET dahil olmak üzere bir dizi kişisel bilgisayar piyasaya çıktı. Commodore PET;
1975: Popular Electronics dergisinin Ocak sayısı, “ticari modellere rakip olan dünyanın ilk mini bilgisayar kiti” olarak tanımlanan Altair 8800'ü içeriyor. İki “bilgisayar meraklısı” Paul Allen ve Bill Gates, BASIC dilini kullanarak Altair için yazılım yazmayı teklif ediyor. 4 Nisan’da, bu ilk girişimin başarısından sonra, iki çocukluk arkadaşı kendi yazılım şirketi Microsoft’u kurar.
1976: Steve Jobs ve Steve Wozniak, 1 Nisan Şakası Günü’nde Apple Computers’ı başlattı ve Stanford Üniversitesi’ne göre tek devre kartına sahip ilk bilgisayar olan Apple I’i piyasaya sürdü. Orijinal 1976 devre kartı (Bilgisayar Tarihi Müzesi’nden);
1977: Radio Shack’in TRS-80'in ilk üretim çalışması sadece 3.000 idi. Deli gibi sattı. İlk defa, inek olmayanlar program yazabilir ve istediklerini bir bilgisayara yaptırabilirdi. Genişletme Arabirimli ve Avustralya ekranlı TRS-80 Model I;
1977: Jobs ve Wozniak, Apple’ı bünyesine katar ve Apple II’yi ilk West Coast Computer Faire’da gösterir. Renkli grafikler sunar ve depolama için bir ses kaset sürücüsü içerir.
1978: Muhasebeciler, ilk bilgisayarlı elektronik tablo programı olan VisiCalc’ın tanıtımına çok sevindiler.
1979: MicroPro International, WordStar’ı yayınladıkça kelime işleme gerçek oluyordu. WordStar, mikro bilgisayarlar için bir kelime işlemci uygulamasıydı.
1981: Kod adı “Acorn” olan ilk IBM kişisel bilgisayarı tanıtıldı. Microsoft’un MS-DOS işletim sistemini kullanır. Bir Intel yongasına, iki diskete ve isteğe bağlı bir renkli monitöre sahiptir. Sears & Roebuck ve Computerland, makineleri satarak, bir bilgisayarın ilk kez dış dağıtımcılar aracılığıyla temin edildiğini işaret ediyor. Aynı zamanda PC terimini de popüler hale getiriyor.
1983: Apple’dan Lisa, GUI’ye sahip ilk kişisel bilgisayardır. Aynı zamanda bir açılır menü ve simgeler içerir. Başarısız olur ama sonunda Macintosh’a dönüşür. Gavilan SC, bilinen çevirme form faktörüne sahip ilk taşınabilir bilgisayardır ve “dizüstü bilgisayar” olarak pazarlanan ilk bilgisayardır.
1985: Encyclopedia Britannica’ya göre Microsoft Windows’u duyurdu. Bu, şirketin Apple’ın GUI’sine verdiği yanıttı. Commodore, gelişmiş ses ve video özelliklerine sahip Amiga 1000'i tanıttı.
1985: İlk dot-com alan adı, World Wide Web’in İnternet tarihinin resmi başlangıcını işaretlemesinden yıllar önce 15 Mart’ta tescil edildi. Küçük bir Massachusetts bilgisayar üreticisi olan Symbolics Computer Company, Symbolics.com’u kaydettiriyor. İki yıldan fazla bir süre sonra, yalnızca 100 nokta-com kaydedildi.
1986: Compaq, Deskpro 386'yı pazara sundu. 32 bit mimarisi, anabilgisayarlarla karşılaştırılabilir hız sağlar.
1993: Pentium mikroişlemci, bilgisayarlarda grafik ve müzik kullanımını geliştirdi.
1994: “Command & Conquer”, “Alone in the Dark 2”, “Theme Park”, “Magic Carpet”, “Descent” ve “Little Big Adventure” piyasaya çıkan oyunlar arasındaydı. PC’ler oyun makineleri haline geldi.
1996: Sergey Brin ve Larry Page, Stanford Üniversitesi’nde Google arama motorunu geliştirdi.
1997: Microsoft, o sırada mücadele ettiği Apple’a 150 milyon dolarlık yatırım yaptı ve Microsoft’un işletim sisteminin “görünümünü ve hissini” kopyaladığını iddia ettiği Microsoft’a karşı açtığı davayı sona erdirdi.
1999: Wi-Fi terimi, bilgisayar dilinin bir parçası haline geldi ve kullanıcılar İnternet’e kablosuz olarak bağlanmaya başladı.
2001: Apple, diğer avantajların yanı sıra korumalı bellek mimarisi ve önleyici çoklu görev sağlayan Mac OS X işletim sistemini tanıttı. Microsoft, geride kalmamak için önemli ölçüde yeniden tasarlanmış bir GUI’ye sahip Windows XP’yi piyasaya sürdü.
2003: AMD’nin Athlon 64 adlı ilk 64-bit işlemcisi tüketici pazarına sunuldu.
2004: Mozilla’nın Firefox 1.0'ı, baskın Web tarayıcısı olan Microsoft’un Internet Explorer’ına meydan okur. Ayrıca bir sosyal ağ sitesi olan Facebook açıldı.
2005: Video paylaşım hizmeti olan YouTube kuruldu. Google, Linux tabanlı bir cep telefonu işletim sistemi olan Android’i satın aldı.
2006: Apple, Intel tabanlı iMac’in yanı sıra ilk Intel tabanlı, çift çekirdekli mobil bilgisayarı olan MacBook Pro’yu tanıttı. Nintendo’nun Wii oyun konsolu piyasaya çıktı. Macbook Pro 2006;
2007: iPhone, birçok bilgisayar işlevini akıllı telefona getiriyor.
2009: Microsoft, uygulamaları görev çubuğuna sabitleme ve diğer özelliklerin yanı sıra dokunma ve el yazısı tanımada ilerleme sağlayan Windows 7'yi piyasaya sürdü.
2010: Apple, iPad’i piyasaya sürerek tüketicilerin sektöre olan bakışını değiştirdi ve uykuda olan tablet bilgisayar segmentini hızla başlattı.
2011: Google, Google Chrome OS çalıştıran Chromebook’u piyasaya sürdü. Chromebook, Google tarafından tasarlanan ve oldukça basit düzeyde tutulan Chrome OS işletim sistemi taşıyan bilgisayar modellerine verilen kısa bir isimdir. Teknoloji firmaları tarafından birçok Chromebook modelleri piyasada yer almaktadır. Diğer dizüstü bilgisayarlardan ayıran en önemli özellik işletim sistemidir. Bilgisayarda bulunan tek program bir tarayıcı olan Google Chrome her şeyi internet üzerinden çalıştırmaktadır. Samsung Series 3 laptopta Chromebook Wikipedia;
2015: Apple, Apple Watch’u piyasaya sürdü. Microsoft, Windows 10'u yayınladı.
2016: IBM Yeniden programlanabilir ilk kuantum bilgisayar oluşturdu. Kuantum fizikçisi Shantanu Debnath, “Şimdiye kadar, sistemlerine yeni algoritmalar programlama yeteneğine sahip herhangi bir kuantum hesaplama platformu yoktu. Genellikle her biri belirli bir algoritmaya saldırmak için uyarlanmıştır” dedi. Maryland Üniversitesi, College Park’ta optik mühendisi. Fotoğraf, IBM Q System One Ocak 2019'da IBM tarafından tanıtılan dünyanın ilk devre tabanlı ticari kuantum bilgisayarı;
2017: Savunma İleri Araştırma Projeleri Ajansı (DARPA), molekülleri bilgisayar olarak kullanan yeni bir “Moleküler Bilişim” programı geliştiriyor. DARPA Savunma Bilimleri Ofisi program yöneticisi Anne Fischer yaptığı açıklamada, “Kimya; hızlı, ölçeklenebilir bilgi depolama ve işleme için kullanabileceğimiz zengin bir özellik seti sunuyor.” dedi. “Milyonlarca molekül vardır ve her molekül benzersiz bir üç boyutlu atomik yapıya ve ayrıca şekil, boyut ve hatta renk gibi değişkenlere sahiptir. Bu zenginlik, kodlama ve işleme için yeni ve çok değerli yolları keşfetmek üzerine geniş bir tasarım alanı sağlar, mevcut mantık tabanlı dijital mimarilerin 0'larının ve 1'lerinin ötesinde veriler. “
Sonuç
Bilgisayar kendisiyle birlikte; kumaş tasarımları dokumadan, mekanik, matematik, algoritma, devlet kurumlarındaki işleyiş, entegre devreler, grafik, ses, video, işlemciler, tasarım, muhasebe, elektrik, elektronik, kelime işleme, internet, oyunlar, wi-fi kablosuz ağ protokolü, telefon ve tablet piyasası, akıllı saat, yazılım, işletim sistemleri gibi daha birçok alanın kendisiyle birlikte gelişimini gözler önüne sermekte. Daha bunun bir de kuantumlu olanının getirecekleri var :)
Bu yazımla ilgili şu yazılarıma da göz gezdirebilirsin;
